نشست علمی به مناسبت عید سعید غدیر از سلسله نشست های علمی بین المللی ابعاد سیاسی فرهنگی، جریان مقاومت با تاکید بر مکتب شهید سلیمانی با ارائه محمد باغستانی عضو هیأت علمی پژوهشکده اسلام تمدنی و حجت الاسلام محسن جهانگیری رئیس دانشگاه علوم اسلامی رضوی و سیدعلیرضا واسعی عضو هیأت علمی پژوهشکده اسلام تمدنی و حجت الاسلام عباسعلی مشکانی سبزواری استاد و مدرس فقه سیاسی و دبیری علمی علی ابوترابی با مشارکت با اداره کل پژوهش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، پژوهشکده اسلام تمدنی، حوزه علمیه خراسان رضوی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، جامعه المصطفی نمایندگی خراسان رضوی، بنیاد پژوهش های آستان قدس و مدرسه عالی فقاهت برگزار شد.
در ابتدای نشست ابوترابی با تبریک پیشاپیش عید بزرگ غدیرخم گفت: عید غدیر را فرموده‌اند عید الله الاکبر، و خداوند متعال می فرمایند الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلَامَ دِینًا. این روز از بزرگترین اعیاد مسلمانان و همچنین روز یأس و ناامیدی کفار است. به فرموده مقام عظمای رهبری این عید از همه اعیاد بالاتر و پرمغزتر است؛ و تأثیر این عید هم از همه اعیاد بیشتر است. چون تکلیف امت اسلامی در زمینه‌ی هدایت، در زمینه‌ی حکومت، در این حادثه‌ی غدیر معیّن شده است.
وی افزود: مسئله غدیر، مسئله‌ی ایجاد شاخص، معیار و میزان است. مسلمانان می توانند این شاخص و معیار را الگوی خود قرار دهند و تکلیف مسیر عمومیِ امت را معیّن کنند.
دبیر علمی نشست ضمن گرامی داشت نام و یاد علامه امینی و شهید مطهری گفت: حادثه‌ی غدیر به نگاه مرحوم علامه‌ی امینی صاحب کتاب الغدیر و در نگاه علامه شهید مطهری وسیله‌ی وحدت امت اسلامی عنوان و فرآیند سه مرحله ای انقلاب نبوی را ایجاد، استقرار و استمرار و توسعه انقلاب نبوی برشمرد.
در ادامه محمد باغستانی با ارائه موضوع ابعاد تمدنی غدیر گفت: جریان فکری که تاکنون حیات خود را به این واقعه وابسته کرده است نشان می دهد در درون آن انتصاب یک تفکر جدید رویش پیدا کرده که موضوع بحث و گفتگو در تاریخ قرار گرفته است.
وی افزود: اولین ویژگی، واقعه غدیر رخدادی است که در درون آن تعیین جانشینی برای آینده است و به یک جریان فکری تبدیل شده است. از هنگامی که اتفاق افتاده و درگذر تاریخ و کسانی که این اتفاق را قبول کردند در ادامه معروف شدند به شیعیان حضرت علی(ع) و کم کم نامی شد. برای کسانی که امامت بلافصل حضرت امیر و فرزندان معصوم ایشان را در تاریخ پذیرفتند که به عنوان شیعه معروف شدند. اما آن جریان فکری که حیات خودش را به این واقعه وابسته کرده نشان می دهد که در درون آن انتصاب، تفکر و اندیشه جدید رویش پیدا کرده که موضوع بحث و نظر و گفتگو قرارگرفته و آن یکی از ابعاد تمدنی قضیه است.
عضو هیأت علمی پژوهشکده اسلام تمدنی گفت: دومین ویژگی، غدیر توانسته است جریان مخالف و رقیب را در گفتمان درونی تمدنی اسلامی را شکل بدهد چون در فاصله سه ماه بعد از وقوع این ماجرا که پیامبر دار فانی را وداع گفتند.
باغستانی افزود: رخدادی به نام سقیفه شهرت پیدا کرده در درون جامعه اسلامی صورت گرفته است و کسانی که معتقد به جریان غدیر بودند نمی توانستند با آن جریان هماهنگی داشته باشند. بنابراین از همان آغاز به عنوان یک جریان مخالف و رقیب بود و پس از رحلت پیامبر(ص) را نشان داده و بی کم و کاست در تاریخ ادامه داشته است. ابعاد تمدنی بر هویت تمدنی شیعه تاثیرگذار بوده است. بنابراین غدیر نماد آن جریان رقیب درونی در گفتمان تمدن اسلامی شد و توانست یک رقابت پر دامنه و زنده در گذر تاریخ از خودش نشان دهد.
وی افزود: سومین ویژگی، که این واقعه از خود بجا گذاشت تبدیل به شناسنامه و هویت برای جریانی که به امامت اعتقاد داشت به امامت بلافصل به امامتی که در واقعه غدیر مسئولیت آن آشکار شده است. غدیر شناسنامه جریان تشیع شده است و اگر تشیع اعتباری در تاریخ پیدا کرده این است که شکل گیری آن توسط پیامبر اکرم اتفاق افتاده است.
عضو هیأت علمی پژوهشکده اسلام تمدنی گفت: غدیر به مثابه یک نقطه ریشه دار در حضور و عصر پیامبر صلوات الله بود که پیامبر در فضیلت امام علی(ع) احادیثی بیان فرمودند که در وصف هیچ کدام از اصحابشان نداشتند کافی است به حدیث منزلت اشاره کرد.
باغستانی افزود: چهارمین ویژگی، که این واقعه داشت، ائمه در جانشینی حضرت رسول سه مقام دارند. مقام تبیین احکام شرعی، مقام ولایت و جانشینی سیاسی است. بنابراین این در درون خود غدیر نماد شکل گیری یک نظام سیاسی مبتنی بر نص است که غدیر از این زاویه هم یک جریان تمدنی دارد.
وی افزود: پنجمین ویژگی، غدیر جریان علمی بسیار پر رونق را در جهان اسلام طراحی کرده است. از درون این انتصاب امامانی منصوب شدند که سردمدران علم بودند و آگاه ترین مردم بودند. ششمین ویژگی، شناخت شیعه در قلمرو علم که این تفکر دو ویژگی داشته عقل و علم که این دو موتور محرکه تشیع در حوزه تمدنی است.
مدیر گروه هنر و تمدن اسلامی پژوهشکده اسلام تمدنی گفت: هفتمین ویژگی، ساخت نهضت ها و نظام های سیاسی در طول تاریخ تمدن اسلامی است. هشتمین ویژگی، غدیر اعتقاد آخرتی و باور به تشکیل یک دولت جهانی که توسط امام زمان و ظهور حضرت مهدی، سرآغاز دولت مهدوی و در دوره خود هم می توان به انقلاب اسلامی دولت جدید شیعی و حوزه تمدنی فعال که بنیادش به تفکر و رخداد غدیر است.
در ادامه سیدعلیرضا واسعی ضمن تبریک عید غدیر خم با ارائه موضوع غدیر همچون الگویی برای حکمرانی گفت: واقعه غدیر که از جنبه ها و زوایای مختلف مورد تحقیق وگفتگو قرار گرفته، از منظر حقوق عمومی جای بحث دارد به ویژه اگر بخواهد به عنوان سرمشق باورمندان در ادوار تاریخی قرار بگیرد.
وی افزود: معرفی امام علی(ع) از سوی خداوند پیامبر به عنوان پیشوا، حاکم، و کمک به مردم در تعیین سرنوشت سیاسی بهتر بود، چون او شایسته ترین فرد برای تصدی رهبری، در نتیجه رسیدن به حکمرانی خوب بود. بنابراین پیامبر برای استیفای حقوق عمومی وارد عمل شد.
عضو هیأت علمی پژوهشکده اسلام تمدنی گفت: تئوری آریستوکراسی که از دیرباز مورد توجه فیلسوفان و دانشمندان بود، و هست، در جوامعی که مردم آن از دانایی و آگاهی درخور بهره ندارند، کارآمدترین شکل حکمرانی است هر چند برای چگونگی آن گفتگوها فراوانی وجود دارد.
واسعی افزود: بی گمان غدیر، معرفی شایسته ترین فرد از حیث خردمندی، عدالت، علم، توانایی، تجربه و انسان دوستی برای جامعه اسلامی بود.
در ادامه حجت الاسلام جهانگیری ضمن تبریک عید غدیر خم با ارائه موضوع غدیر و ناسپاسی امت گفت: واقعه غدیرخم از خطیرترین موضوعات جهان اسلام است که مورخین بسیاری واقعه غدیرخم را در آثار وکتب تاریخی خود آوردند مثل بلازری در انصاب الاشراف ، ابن قطیبه در المعارض و الامامه و السیاسه ، طبوی و ... که در تاریخ ثبت شده است.
وی افزود: در واقعه غدیر، حضرت رسول خدا(ص) در دهمین سال هجرت، زیارت خانه خدا را با اجتماع مسلمین قصد کردند و در میان قبائل مختلف و طوایف اطراف برحسب دستور آن حضرت اعلام شد و در نتیجه گروه های زیادی به مدینه آمدند تا در انجام آن تکلیف الهی عمل کنند و تعلیمات آن حضرت را فرا بگیرند و به عبارتی تنها حجی بود که پیامبر بعد از مراجعت به مدینه انجام دادند و نه پیش از آن و نه بعد از آن اتفاق نیفتاده لذا از این حج با نام های بسیاری یاد شده است: حجه الوداع، حجه البلاغ، حجه الاتمام و حجه الاسلام.
رئیس دانشگاه علوم اسلامی رضوی گفت: بعد از انجام مناسک حج، آهنگ حرکت آغاز و نزدیک غدیر، آیه نازل شد و آن اتفاق مهم در غدیر انجام شد و حضرت علی(ع) را به امامت منصوب فرمودند. دو چیز گران بها را معرفی کردند که همانا کتاب خدا و اهل بیت بود و فرمودند این دو هرگز از همدیگر جدا نخواهند شد. دست حضرت را بلند نمودند و حضرت را معرفی کردند. در این جا پیامبر عظیم الشان ما چند بار تکرار فرمودند که هرکه من مولای او هستم، علی مولای اوست.
در ادامه حجت الاسلام مشکانی ضمن تبریک عید غدیر خم با ارائه موضوع جایگاه غدیر در فرآیند تکاملی انقلاب نبوی گفت: بحث فرآیند تکامل انقلاب نبوی و درمقابل تکامل انقلاب اسلامی که نقطه کانونی این بحث می باشد، مربوط به منطق فهم و ترویج و تبلیغ اسلام است.
وی ادامه داد: ما در واقع دو منطق و دو الگوی فهم و به تبع آن دو الگوی اقامه احکام در دین را نیاز داریم. الگوی اول فرایند تکامل انقلاب نبوی که بر اساس تنزل تدریجی صورت می گیرد و در مقابل آن الگوی فرآیند تکاملی انقلاب اسلامی است که بر اساس تنزل دفعی رخ می دهد. تفاوت این دو الگو جامعه هدف است که این جامعه، جامعه ای است که سابقه اسلام را ندارد و در مقابل جامعه انقلاب اسلامی که سابقه حداقل هزار سال اسلام، مسلمانی و آشنایی با احکام و اسلام را دارد که می توان گفت در هرکدام از این دو جامعه تفاوت هست.
استاد و مدرس فقه سیاسی افزود: الگوی دوم قالب و رویکردی است که فرآیند سه مرحله ای یا چهار مرحله ای و در جایی پنج مرحله ای که همان ایجاد انقلاب، نظام، دولت، کشور و تمدن اسلامی را شامل می شود که مهم تر از تحلیل سه مرحله ای مبانی ایجاد، استقرار و توسعه مورد تحلیل و تبیین واقع شده است.
حجت الاسلام مشکانی گفت: الگوی سوم تحلیل و تبیین سه مرحله ای بیان شده است. مرحله اول ایجاد، که با بعثت شروع می شود که همان مرحله فرد سازی است. مرحله استقرار جامعه سازی نبوی و توسعه سازی نبوی است و ویژگی های خاصی که در جهت فهم و تبلیغ الگو برداری می شود.
نظر شما